Zgnilec złośliwy, zwany również zgnilcem amerykańskim lub określany skrótem AFB, to najgroźniejsza choroba atakująca roje pszczele. Jest to choroba pochodzenia bakteryjnego, która prowadzi do obumierania czerwiu. Nasilenie choroby przypada na drugą część lata, gdy wysokie temperatury sprzyjają rozwojowi bakterii. Na terenie Polski zgnilec amerykański zwalczany jest z urzędu – rejon, na którym zgnilec został odkryty obejmowany jest rozmaitymi zakazami i kwarantannami.
Zgnilec amerykański – objawy i leczenie
Chorobę wywołują laseczki bakterii Paenibacillus larvae. Bakteria atakuje gatunek pszczoły miodnej Apis mellifera. Celem ataku nie są dorosłe osobniki, a czerw, czyli larwy pszczoły.
Przetrwalniki zgnilca są bardzo odporne na temperaturę, stąd trudno jest je zwalczyć. Bakterie łatwo rozprzestrzeniają się nie tylko w przenoszonych na nowe miejsca ulach z rojami, ale na ubraniach i butach pszczelarzy czy innych sprzętach, których używają do pracy w pasiece.
Objawy choroby są rozmaite, a ich nasilenie zależne jest od siły pszczelej rodziny, stadium choroby oraz genotypu szczepu bakteryjnego, który zaatakował rodzinę.
Zakażona zgnilcem kolonia ma plastry z miejscami pustymi, zapadniętymi, obok których występują komórki zdrowe oraz zawierające larwy już zaatakowane. Początek infekcji może przebiegać niemal niezauważenie.
W miarę rozwoju choroby komórki z zarażonymi larwami stają się ciemniejsze, stają się wklęsłe. Zawartość z obumarłą larwą jest ciągnąca albo wodnista; z ula po otwarciu wydziela się charakterystyczny, nieprzyjemny zapach przypominający zapach palonego rogu lub kleju stolarskiego.
Zaatakowany rój staje się coraz słabszy i ginie
Likwidacja przetrwalników bakterii jest bardzo trudna. Mogą one w niesprzyjających warunkach przetrwać od 3 do 10 lat. W zasuszonych larwach okres żywotności sięga nawet 35 lat!
Walka ze zgnilcem amerykańskim
Zwalczanie choroby należy do bardzo trudnych i powinno się je określić raczej mianem wojny, niż walki. Obszary występowania zgnilca poddawane są urzędowej kontroli i reżimowi sanitarnemu, który ma zapobiec rozprzestrzenianiu się bakterii na inne regiony. Latem przy polskich drogach można zobaczyć żółte tablice ostrzegawcze z informacją o występowaniu AFB. Czasem wywołują one zdziwienie oraz zaniepokojenie kierowców. Kierowcy są całkowicie bezpieczni – zgnilec amerykański dla ludzi i zwierząt nie stanowi zagrożenia. Wśród kierowców są jednak pszczelarze, którzy często w różnych sprawach przemieszczają się po kraju, Tablice zakazują wwozu i wywozu rodzin pszczelich oraz ostrzegają przed niebezpieczeństwem przeniesienia bakterii przez człowieka, samochód, sprzęty.
Częścią walki z chorobą są trudne decyzje o likwidacji rojów pszczelich. Ważne są zabiegi dezynfekcji uli oraz sprzętów. Pszczelarze powinni pamiętać, że do rozprzestrzeniania się bakterii zgnilca przyczyniają się oni sami nie stosując podstawowych zabiegów higienicznych oraz używając starych ramek, na których często znajdują się uśpione przetrwalniki bakterii zgnilca złośliwego.
Na obszarach zapowietrzonych, czyli objętych nadzorem inspekcji sanitarnej ze względu na występowanie bakterii zakazuje się również organizowania targów, pokazów, festynów z udziałem rodzin pszczelich, sprzętów oraz pszczelich produktów.
redakcja
