Ogród powinien zachwycać kolorami nie tylko ludzi, ale także pszczoły i motyle, które są bardzo istotne w ekosystemie. Doświadczeni ogrodnicy polecają sadzenie roślin o pięknych kolorach, dających dużo nasion, które przyciągają owady. Idealna roślina do ogrodu powinna być ozdobna i użyteczna. Nie zawsze musi dawać owoce. Równie dobrze może poprawiać jakość gleby. Wszechstronną rośliną, która spełni wizualne oczekiwania, a jednocześnie użyźni ziemię ogrodową, jest facelia błękitna.
Pochodzenie i wygląd rośliny
Ojczyzną facelii błękitnej są suche wyżyny Kalifornii, Arizony i Meksyku do poziomu 2000 m. Już od dwustu lat uprawia się ją jako roślinę ozdobną. Łodygi są „owłosione i szorstkie”. Facelia ma gęsty system korzeniowy, który organicznie wzbogaca glebę. Liście facelii przypominają liście paproci. U osób wrażliwych mogą powodować podrażnienia skóry. Od czerwca do pierwszych przymrozków roślina „stroi się” filigranowe, błękitne kwiaty, które stanowią bardzo cenne źródło pyłku i nektaru dla pszczół, trzmieli, motyli i muchówek. Roślina została sprowadzona do Europy w 1915 roku. Pierwszym europejskim krajem, w którym posadzono facelię błękitną, była Holandia.
Facelia błękitna – zalety uprawy
Facelia błękitna to roślina jednoroczna, o wielu cenionych przez rolników, ogrodników i pszczelarzy zaletach. Stosowana jako roślina paszowa (uprawa na zielonkę), poplonowa na zielony nawóz (do przeorania)oraz miododajna. Jest to roślina jednoroczna z rodziny faceliowatych, osiągającą wysokość około 70 cm. Cechuje ją niedługi okres wegetacji – jest to zaledwie 100 dni. W krótkim czasie osiąga się wysokie plony masy zielonej. Facelia błękitna spulchnia glebę, poprawia jej strukturę oraz wzbogaca ją w próchnicę. Ponadto hamuje rozwój chwastów, zmniejsza erozję gleby. Jak widać, jej uprawa pomaga chronić glebę. Kolejną zaletą facelii błękitnej jest odporność gatunku na choroby – gatunek raczej nie ulega porażeniom przez organizmy chorobotwórcze. Następną korzyścią z uprawy omawianego gatunku są małe wymagania uprawowe, odporność na suszę i przymrozki nawet do -10 stopni Celsjusza. Widok błękitnych łanów sprawia przyjemność człowiekowi, który lubi odpoczywać w ogrodzie. Facelia błękitna ślicznie wygląda na polach, robi ogromne wrażenie na osobach, które chociaż przejeżdżają obok takiej uprawy.
Zielony nawóz
Posadzenie facelii błękitnej jest bardzo dobrym pomysłem, kiedy zachodzi konieczność użyźnienia gleby w ogrodzie lub na polu. Wiadomo, że ekologiczne metody użyźniania gleby są zdrowe dla człowieka i pożyteczne dla środowiska naturalnego. Na zielony nawóz przeznacza się rośliny, które szybko rosną i tworzą dużą masę zieloną, a przekopaniu z podłożem wzbogacają je w cenne minerały, (np. łubin, peluszka, koniczyna i facelia) i materię organiczną, sprzyjając tworzeniu się próchnicy. Facelia błękitna doskonale nadaje się na zielony nawóz, gdyż szybko rośnie i w krótkim czasie tworzy bogatą w minerały masę zieloną. Dzieje się tak, ponieważ ma rozbudowany system korzeniowy, który pozwala roślinie czerpać składniki odżywcze z głębszych warstw podłoża i transportować do łodyg i liści.
Dla uprawy facelii w celu pozyskania zielonego nawozu najważniejszy jest fakt bardzo szybkiego wzrostu, dzięki czemu ją wysiewać w terminach od wiosny (od końca kwietnia) do późnego lata. Kwitnie niemal przez cały sezon. Znakomicie radzi sobie na typowej glebie ogrodowej. Ogrodnik ma z niej dwie korzyści – lepszą glebę i piękną ozdobę. W celu pozyskania zielonego nawozu, nasiona facelii można wysiewać wprost do gruntu od wiosny do późnego lata (koniec sierpnia), przykrywając cienką, 1-2 centymetrową warstwą ziemi. Nasiona facelii błękitnej wysiewa na głębokość ok. 1-2 cm.
W przypadku zaś siewu na poplon zalecany czas siania to wrzesień. Roślina może być wysiewana 2-3 razy w okresie wegetacji. Facelia może być siana w przedplonie (przed każdym gatunkiem warzyw oraz w międzyplonie lub poplonie. Po późnoletnim wysiewie warto pozostawić ją rabacie przez zimę i przekopać wiosną. Jej zamrożone pędy stanowią dobrą ściółkę i ograniczają erozję gleby. Masa zielona jest najbardziej wartościowa tuż przed kwitnieniem rośliny lub na jego początku. Zaleca się, aby wtedy ścinać facelię, pozostawić ją do lekkiego przeschnięcia, a następnie przekopać z glebą na głębokość ok. 15-20 cm.
Krajowe i zagraniczne odmiany facelii błękitnej
Facelia błękitna ma kilka odmian, które różnią się między sobą wielkością plonowania, wczesnością i wysokością roślin. Wszystkie odmiany są miododajne. W Krajowym Rejestrze wpisanych jest 7 odmian facelii błękitnej: Anabela, Angelia, Asta, Atara, Lisette, Natra, Stala. Spośród nich pięć zostało wyhodowanych w kraju (Anabela, Asta, Ata-ra, Natra, Stala), a dwie to odmiany zagraniczne, wyhodowane w Niemczech (Angelia, Lisette). Krajowe odmiany charakteryzują się dobrym i stabilnym plonowaniem. Odmiany zagraniczne mają odrobinę wcześniejszy termin zakwitania. We Wspólnotowym Katalogu Odmian Roślin Rolniczych CCA) odnotowuje się 31 odmian facelii błękitnej. Najwięcej zarejestrowanych jest w Niemczech (13 odmian), a także w Czechach (7) i Austrii (6) Wpisane do Krajowego Rejestru odmiany przeznaczone są do uprawy w plonie głównym z przeznaczeniem na nasiona, jak i w międzyplonie ścierniskowym.
Uprawa facelii na nasiona
Jednym ze sposobów wykorzystania facelii błękitnej jest uprawa jej na nasiona. W tym celu trzeba ją wysiać na przełomie marca i kwietnia. W temperaturze 12-18°C nasiona kiełkują w ciągu dwóch tygodni. Siew należy przeprowadzić na głębokość 2cm i trzeba upewnić się, czy nasiona zostały dobrze przykryte glebą. Przy dobrych glebach roślinę można wysiewać z przeznaczeniem na nasiona w normie 8-10 kg/ha. Przy słabszych glebach, liczba nasion musi być większa ilości do 10-15kg/ha. Siew najlepiej jest przeprowadzić siewnikiem zbożowym w rozstawie 20-25 cm lub 11 cm, jak zboża W uprawie na nasiona zbiera się 0,8–1 t nasion z 1 ha. Zbiór facelii na nasiona należy przeprowadzić ok. 4 miesiące po siewie, w drugiej połowie lipca.c facelia jest już gotowa do zbiorów, kiedy brązowe torebki nasienne pękają w dolnej części rośliny. Zaleca się, aby zbiór przeprowadzić kombajnem przygotowanym do zbioru małych ziaren.
Uprawa facelii błękitnej na kwiaty
Nieprawdą jest, że facelia jest przeznaczona jedynie na wielkie pola i do zastosowania rolniczego. Można ją uprawiać w ogrodzie i cieszyć oczy jej pięknymi kwiatami. Delikatne, maleńkie błękitne kwiatki podobają się nie tylko owadom. Na ziemi ogrodowej facelia nie wymaga nawożenia. Można ją sadzić nawet w ogródkach skalnych obok traw. Ze względu na długie łodygi znakomicie sprawdza się jako kwiaty cięte. Facelia błękitna morzem kwiatów uzupełnia wszelkie luki w ogrodzie. Daje mnóstwo nektaru pszczołom. Jej kwiatostan jest gęsty, kształtem przypomina dzwoneczki, średnicy ok.2cm. Mają barwę niebieską lub fioletową. Kwiaty otwierają się w dzień, na noc natomiast zamykają. Zaletą facelii z punktu widzenia ogrodnika, jest, że posiana raz w ogrodzie, rozsiewa się sama i nie trzeba stosować żadnych alternatywnych metod rozmnażania.
Uprawa facelii w doniczce
Facelia błękitna jest naprawdę rośliną uniwersalną – nadaje się na wielkie pola, jako użyźniacz gleby, do ogródka jako kwiat ozdobny, a także do uprawy doniczkowej. Posadzona w doniczce roślina wspaniale prezentuje się w ogródkach naturalnych albo wiejskich. Naczynie należy napełnić mieszanką ziemi ogrodowej z piaskiem i wysiać nasiona. Trzeba pamiętać, że jest to roślina kiełkująca w ciemności, dlatego nasiona należy przykryć warstwą 1-2 cm substratu i obficie podlać. Już po 4-5 tygodniach stanie facelia w pełni rozkwitu. Substrat cały czas powinien być lekko wilgotny. Co 3-4 tygodnie dobrze jest „nakarmić roślinę” porcją płynnego nawozu organicznego.
Uprawa facelii jako rośliny miododajnej
Pszczelarze, którzy dbają o to, aby owady miały dokąd przylatywać, chętnie sadzą facelię. Jest to jedna z najbardziej znanych roślin miododajnych. Dla pszczelarzy najważniejszym kryterium przy wyborze roślin jest wydajność nektarowa i pyłkowa kwiatów. Facelia jest pod tym względem rewelacyjna. Można ją siać nawet trzy razy w roku, co sprzyja „pracy owadzich gości”. Pszczoły odwiedzają ją przez cały dzień, a na każdy 1 m2 może pracować nawet 20-30 pszczół, co daje wydajność nawet 300-600 kg miodu/ha. Facelia błękitna jest jedną z najbardziej opłacalnych roślin uprawowych. W lepszych latach miodu może być nawet więcej, nawet do ponad 1000kg z hektara. Wydajność pyłkową szacuje się na poziomie ok. 150-200 kg z hektara.
Facelia błękitna zwana jest przez hodowców pszczół „królową roślin miododajnych”. Jeżeli roślina rośnie w pobliżu pasieki , to owady wracają do niej przez cały dzień. W przypadku uprawy facelii jako rośliny miododajnej można ją wysiać wczesną wiosną, ponieważ wtedy będzie idealnym pożytkiem dla pszczół. Kwitnie około 5-6 tygodni, więc pszczoły mają z niej pożytek przez półtora miesiąca.
Kolejny wysiew rośliny powinno się planować na czerwiec, co zapobiega krytycznemu okresowi w pożytkach pszczelich, który następuje w sierpniu.
W przypadku wykorzystania facelii jako kwiatów miododajnych nie powinno się jej nawozić azotem. Taki nawóz jest szkodliwy dla pszczół. Roślina nawożona azotem słabiej nektaruje. Facelia „przeznaczona na miód” musi rosnąć bez chemicznych wspomagaczy.
Miód z facelii
Miód z facelii jest coraz bardziej ceniony. Nie jest tak popularny ja miód lipowy, ale na pewno jest wart uwagi wszystkich, którzy preferują dbanie o zdrowie naturalnymi sposobami. Jest stosunkowo łatwy do uzyskania ze względu na wysoką miododajność rośliny i możliwość trzykrotnego wysiewu w ciągu roku. Miód faceliowy ma kolor w stanie płynnym jasnożółty lub zielonkawy.
Wraz z krystalizacją, staje się jeszcze jaśniejszy, wręcz biały i przybiera konsystencję na kremową. Roślina pięknie pachnie, więc miód również cechuje się „bajecznym” zapachem. Cechuje go bardzo delikatny, minimalnie kwaskowaty smak. Jeżeli miód faceliowy jest bardzo kwaskowaty, to znaczy, że kupujący został oszukany. Podrobiony miód faceliowy nie krystalizuje się i nie ma cudownego aromatu. Jest to miód nektarowy (kwiatowy). Uwielbiają go dorośli, jak i dzieci.
Polecany jest jako dodatek do dań lub do spożycia samodzielnego. Wszystkie łasuchy chętnie sięgają po łyżeczkę pysznej i zdrowej słodyczy, jaką jest miód faceliowy. Ten naturalny specyfik króluje nie tylko w kuchni, ale także domowej apteczce. Badania naukowe potwierdziły jego właściwości lecznicze.
Miód faceliowy – pomoc w leczeniu częstych dolegliwości
Miód faceliowy jest niezastąpiony w leczeniu pospolitych i dość uciążliwych schorzeń. Pomaga w łagodzeniu dolegliwości żołądkowych i regulowaniu ciśnienia krwi (obniża ciśnienie, więc powinni po niego sięgać nadciśnieniowcy). Ponadto wzmacnia organizm po długotrwałym wysiłku fizycznym lub umysłowym. Wspiera organizm w „zwalczaniu” zapalenia górnych dróg oddechowych oraz przy leczeniu astmy oskrzelowej.
Podobnie jak inne jasne miody nektarowe, miód faceliowy sprawdza się w leczeniu chorób układu krążenia, niewydolności mięśnia sercowego, miażdżycy, a także nadciśnieniu tętniczym. Bywa pomocniczo wykorzystywany przy chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy. Przynosi ulgę przy przeziębieniu i obniża toksyczne działanie używek, np.: nikotyny, alkoholu lub kawy. Warto podawać miód faceliowy uczniom cierpiącym na ogólne zmęczenie po nauce w szkole i dorosłym zmagającym się z przewlekłym stresem. Powyższym gatunkiem miodu można zastąpić cukier i wykorzystywać go do wypieków. To znacznie zdrowsze rozwiązanie, które do tego ułatwia utrzymanie zgrabnej sylwetki.
Pola porośnięte tym gatunkiem kwiatów wyglądają niesamowicie i właściwie zawsze można na nich spotkać pszczoły zbierające słodki nektar. Facelia błękitna to jedna z najłatwiejszych roślin do uprawy, a korzyści z niej są ogromne – od pięknych kwiatów, poprzez paszę dla zwierząt i miododajność do polepszania jakości gleby i uzyskiwania nasion. Na pewno spodoba się osobom, które lubią błękitne i fioletowe kwiaty lub przyłączają się do akcji ratowania pszczół.
redakcja
